Edukira salto egin | Salto egin nabigazioara

Tresna pertsonalak
Hemen zaude: Hasiera Komunitatea Oier Araolaza Euskal dantza: beste enigma europar bat

Dokumentuaren akzioak

Euskal dantza: beste enigma europar bat

2011/11/14 10:14
Euskara: enigma europarra izeneko dokumentala grabatzen ari dira egunotan. ETBn eskainiko da abenduaren 3an, Euskararen Eguna dela eta. Hasier Etxeberriak eman du horren berri Zuzeu albistarian eta grabatutako irudietako batzuk jarri ditu bertan: Lekeitioko Kaxarranka Bilbon, Guggenheimen, armiarmaren ondoan. (Bide batez, Asier Uskola bera ageri da kaxa gainean dantzan eta Arkaitz Pascuas kaxa eusten.)

KAXARRANKA Guggenheim Museoan from H. Etxeberria on Vimeo.

Honetara ere  ohituta gaude, alegia, euskararen jatorria aztergai duen dokumentalean dantza irudi batzuk ikustera. Ez dakit zein erabilera sinboliko eman nahiko dioten dantzari dokumental horretan, baina maiz, horrelakoen bidez iradoki nahi izaten da gure dantzak hain desberdinak eta bereziak izanik, euskararen izaera bakana irudikatzen dutela.

Batzuk enigmak, besteok topikoak

Hamaika aldiz erabili izan dira euskal dantzak euskararen eta euskaldunon izaera berezi horrekin lotuta. Ondorioa da, euskal dantzen jatorriaz mitoa eraiki eta mito hori topiko bihurtu dugula. Beraz, oraingo dokumental honetan bezala, estereotipo eraginkorra da dantza irudiak jartzea euskararen jatorria aztertzen duen dokumental batean.

Dantzaren alorrean apurtxo bat sakontzeko ahalegina egin duen edonor konturatzen da topiko horrek errealitatea erabat desitxuratu duela, baina hain dago errotua estereotipoa ez dagoela amaren semerik horri buelta emango dionik.

Non daude ikertzaileak?

Jakin nahiko nuke zenbat hizkuntzalarik daukan euskararen jatorria profesionalki ikertzen aritzeko aukera. Zenbat milaka lagunek egin dituzten euskal filologia ikasketak eta zenbat lanpostu dauden euskararen ikerketarekin lotuta. Horren aurrean, argi eta garbi esan beharra dago, mundu osoan ez dagoela ikertzaile bakar bat ere dantza ikasketak egin (koreologia, etnokoreologia,...) eta profesionalki euskal dantza aztergai duena. Urbeltz, Irigoien eta abarren lana ikaragarria izaten ari da, beren burua beren kasa prestatu eta beren ogibide eta familiei lapurtutako denboran egina. Fdez. Larrinoa, Sanchez Ekiza, Itzaina eta enparauek, beren unibertsitate ibilbideetan (antropologia, musikologia, gizarte zientziak...) saiatu dira tarte bat eskaintzen dantzari. Baina ezin koska egin bete-betean gaiari, beti pasadan. Horietako batzuk lan ikaragarriak egin badituzte ere, euskal dantzaren alorrean ez daukagu formazioz eta dedikazioz horretan aritzen den ikertzaile profesionalik.

Euskal dantzaren jatorria, bilakera, historia, jasotako eraginak,... dena dago aztertzeko eta ikertzeko. Dantza klasikoaren jatorrian euskal dantza dagoela esaten dugu harro-harro, eta ez dago ikerketa alu bat bera ere hori frogatzen duenik. Horren inguruan dagoen lan bakarrak (Urbeltz-ek, 1994an Bailar el Caos-en argitaratutakoak) oso bestelako ikuspegia eskaintzen du, baina inork ez du bide hori sakontzeko prestaketa eta denborarik. 1661an Parisen, lehen ballet konpainia sortu zenean bertan 20 euskal dantzari zeudela dakigu, baina ez dakigu ezer gehiago horretaz, ez delako ikertu.

Euskal dantzaren enigma

Baldintza horietan, amorragarria ere gertatzen da Euskararen enigma europarra moduko dokumentaletan dantzak jokatzen duen papera ikusi eta dantzak berak atentzio propiorik ez izatea. Dantza enigma horren parte bada, zergatik ez daukagu hori aztertzen duen ikertzaile bat bera ere? Zergatik ez dago euskal dantzak aztergai dituen institutu bat? Zergatik ez dago EHUn euskal dantza ikergai duen sail bakar bat ere ez (eta hori errektorea dantzaria dugula!)? Nola da posible, gure nortasunaren sinbolo bihurtu dugun horri buruz ezertxo ere ez jakitea eta ezta jakiteko asmorik ez izatea? Hori bai dela Euskal dantzaren enigma...

Dokumentuaren akzioak

Peru
2011/11/14 13:03
Oso oso interesgarria artikulua, eta baita bertatik eskegitako hariak eta linkak. Ikerketa orokor eta integral bat imajinatzen dut, euskal gaiaz oro har, eta bertan hizkuntzalari eta dantza ikertzaileak (beste disziplinetakoak ere) batera ikusten zaituztet. Gure sustraiak argitzen. Adarrak ulertu eta sortzen. ... Zorionak Oier!
H. Etxeberria
2011/11/14 14:06
Dokumentala ez zagok amaituta eta hi, dagoeneko heure aurriritzien araberako ondorioak atera eta argitaratzen, guk hau eta beste hura egin dugula esaten. Ez duk bat asmatu, amigo. Sentitzen diat, baina guk ez diagu kaxarranka erabili hik esaten duan horretarako. Beraz, gu ez sartu hire obsesioen arteab. Mertzi.
Oier A.
2011/11/14 16:27
Barkatu Hasier, baina ziur aski ez dut behar bezala azaldu esan nahi nuena. Nire herra ez da dokumentalagatik, baizik eta oro har, dantzak duen atentzio faltagatik ikerketa aldetik. Arrazoi duzu kritikatzerakoan dokumentala ikusi gabe aurreiritziekin hasi izana, baina nire amorruak ez du zerikusirik dokumentalarekin. Ez dakit dantzak zein paper jokatzen duen dokumentalean, eta beraz, horri buruz egin ditzakedan iruzkinek ez dute piperrik balio, baina ni ez noa horra, eta ez dut esan "hau edo beste" egin duzuenik. Argi dago ez dudala ondo adierazi nire mezua, eta barkamena eskatzen dizut gaizki esandakoen ondorioz mindu bazaitut.
H. Etxeberria
2011/11/14 20:11
Onartua. Kitto. Segi fin.
Guilcher ez ahantz
2011/11/16 13:34

Ikerketa sakon eta luzea egin zuen Zuberoan Jean-Michel GUILCHER-ek La tradition de danse en Béarn et Pays Basque  liburuan. Hartan esplikatzen du nola zuberotar dantzen «airostasuna » (edo hobe, « airetasuna») neurri handi batean Pariseko balletetatik heldu zen, armadaren  bitartez. Llabur-llabur eta nire oroimen txarrarten arabera:  Armadak dantza eskolak bazituela eta armadan ibili zuberotar batzuek, han ikasita, etxera ekarri zituztela teknika,  bertako ohiturei moldatu eta beren dantzan sartu.

Gutxi gora-behera holako zerbait da, baina ez naiz batere aditua . Bakarrik, liburu hori aipatu beharra dela. Ez du soilik dantza bera aipatzen baina, hori bezain interesgarria, nola egiten zituzten entseguak, askotan kantatzen –musika tresnarik ez eta –,  zer harremanak sortzen ziren horren inguruan , inplikazio sozialak, eta abar eta abar.

Inaki Arregi
2011/11/16 15:34

Euskal dantzen enigmaren gaia (enigmarik bada) interesgarria iruditzen zait eta puntuak harrapatzen nau ukitzen den bakoitzeko.

Ikusten dut, epe gutxi barru ETBn eskainiko den Euskara: enigma europarra dokumentalak eman diola Oierri gaiari heltzeko aitzakia.

Dantzarena da nik ezagutzen dudan mundua eta alde horretatik bideratu nahi nituzke hitz hauek.  Beldur naiz gurean, enigma hori ez ote den, topiko larriegitan oinarrituaz, soufflé handiegi bat elikatzen ari: sormen lanak sustatu eta plazaratzerakoan, iritziak eman eta trukatzerakoan, dantzariak prestatzerakoan, …

 Egia da enigma hori zer den argituko bada, ikerketa lan serioak sustatu beharko direla Oierrek aldarrikatzen duen ildotik. Baina, beste maila apalago batean, nik uste dut dantzariok arazo horren zantzu batzuk antzeman ditzakegula, esku artean dabilkigun gaiari buruz kezka serio minimo bat edukiko bagenu. Eta horretarako badago informazioa non bilatu, aurkitu eta aztertu. Oierrek berak iradoki ditu bide batzuk.

Ez dut uste delako enigma horren parte bat gure dantzen (gehienen, esan dezagun) jatorri misteriosoan dagoenik. Europako kultura koreografiko eta erritual zabal eta aberats partekatzen dugula geroz eta konbentzituagoa nago, … ez garela martzianoak alegia.

Oso aproposa iruditzen zait, beraz, gaia eta ziur nago gehiagotan topo egingo dugula beraren inguruan.

Ezkerrik asko gazte eta laster arte.

Erantzun

Erantzuna emateko identifikatu egin behar zara, gure webgunean erabiltzaile bat sortuz.