Emakumeek soka-dantzaren gidaritza berreskuratu dute Santa Kurutzen

Irati Kortabitarte aurreskulari lanetan eta Ainhoa Larrañaga atzesku, soka-dantza dantzatu da aurten ere Mandiola auzoan, Santa Kurutz ermitaren aurrean. 2003an hasi zen Kezka bertako baserritarrekin batera soka-dantza egiten, eta aurten urrats berri bat eman dugu bizitzaren soka-dantzan. Emakumez osatutako eta emakumeek gidatutako soka izan da zelairatu dena.

Auzoko emakumeak lehen sokara deitu ditugunean, berehala prestatu dira. Ez diegu aurrez abisatu, baina Irati eta Ainhoa dantzarako jantzita ikusi dituztenean berehala ulertu dute, eta ziztu bizian antolatu dute soka. Harro atera dira plazara, behingoagatik, beraiena den soka lehen unetik dantzatzera.

Usartza txistulari taldeko Jose Migel Laskurain, Enrike Montero eta German Ereñak jarritako doinura zorrotz dantzatu dituzte Irati eta Ainhoak soka-dantzaren atalak: desafioak, zortzikoak, agurrak eta aita-sanmigelak. Olaia Gabirondo eta Esther Kareagak egin dituzte zerbitzari lanak, eta mutilak jiratzen lan apur bat izan arren, azkenerako osatu da soka. Zubiak, fandango eta arin-arina eta biribilketarekin bukatu da soka-dantza.

Dantzariak pozik, eta Mandiolako baserritarrak harro. Orain bi urte, auzo honetako emakumeek atera zuten Arrateko Ama Birjina San Isidro eguneko prozesioan lehen aldiz, eta horietako batzuk, urte askoan auzoan egin den emakumeen lehen soka-dantzan parte hartu dute.

Eta urte askoan diogu, ze ziur gaude ez dela izan lehen aldia. Ez dakigu noiz, baina soka-dantzak Euskal Herrian azken 500 urteotan behin eta berriz dantzatu direla kontuan hartuta, eta orain 200 urte arte, emakumeek soka-dantzak ateratzea nahiko arrunta zela kontuan hartuta, ziur gaude, Santa Kurutzen, Arraten eta Ixuan ere, emakumeek lehen ere makina bat soka dantzarazi dituztela. Kezkako neskek ere dantzatu izan dituzte soka-dantzak aurretik, han eta hemen, eta oraingo honetan, tokian-tokiko tradizioaren baitan egitea baino ez da izan.

Ezer berririk ez dugu egin beraz, baina berria balitz ere, egin beharrekoa zen.

• Soka-dantza Santa Kurutzen 2011 - Iñaki Zugasti [argazkiak]