Ttiri Gorostidi eta Uxue Iñurrita, lehenengo emakume talai-dantzariak

Hogeita bost urte dira lehenengo aldiz neska-mutilez osatutako talai dantzari taldea atera zela. Ttiri Gorostidi izan zen Talai dantzari atera zen lehen emakumea. Handik hiru bat urtera, berriz, Uxue Iñurrita animatu zen. Tolosaldeko Atarian bi talai-dantzari ohiak elkarrizketatu ditu Eneritz Maizek.

Ttiri Gorostidik eta Uxue Iñurritak umetatik bizi izan dute talai-dantzarien festa. Gorostidik betidanik ezagutu duela dio eta Iñurritak ere umetako oroitzapenak ditu. Aitak oso maiteak zituela dio eta umea zela aitarekin ibiltzen zela talai-dantzarien atzetik gogoratzen du. Aita izan zen galdu ondoren berreskuratzen ibili zenetako bat.

Lehenengo emakumeak

Umeak zirela talai-dantzariak gizonezkoak bakarrik izaten ziren eta emakumeak poltsarekin edo trikitiarekin ateratzen ziren. Gorostidi ere hasieran poltsarekin atera zen eta horrela ari zela dantzan hasi zen; "Dantzara pentsatzen dut 'egin ezazu dantza' bat esanez hasi ginela. Gero mutilak falta zirela uste dut dantza egiteko, eta jende faltarekin animatzen al ginen dantzarako galdetu, eta gu aurrera joan ginela".

Handik hiru-lau urtera Iñurritak dantzatu zuen. "Herri ekimenean ibiltzen ginen garai hartan, hamasei-hamazazpi urterekin, eta Talai dantzak egokitzen zirenean nahi zuenak parte hartzen zuen. Ez zen emakumezko edo gizonezko bereizketarik egiten; apuntatzen zenak dantza egiten zuen", dio Iñurritak.

Neskak talai-dantzari irten izana hasieratik ondo ikusi izan dela herrian diote; "Agian indar gehiago zeukan tradizioa mantentzeak. Urte askoan egon zen gerra garaian-eta egin gabe, eta nik uste dut indar gehiago zuela herrian Talaiak etortzeak, neskak edo mutilak ziren begiratu gabe".

Parranda eta dantza

Talai-dantzari garaiko oroitzapen oso politak dituzte bi emakumeek. Parranda, festa eta dantza denak batzen zirela diote, "animatuta ibiltzen ginen hasieratik, baina egia da, dantza egin behar zenean serio egiten genuela.

Askotan Tolosako inauterietako ajea gainean zutela ere agertzen omen ziren; "Damutzen ginen goizean, baina hala ere berdin zion. Ateratzen ginen momentutik dena ahazten zen, eta agian gauean berriz ere parrandara joaten ginen. Ondo pasatzen genuen!"

Lau bost urtez aritu ziren bai Gorostidi, bai Iñurrita. Ikasketak tarteko eta atzetik gazteak gogotsu zetozela ikusita utzi zioten talai-dantzari irteteari.

Elkarrizketa: "Indar gehiago zuen Talaiak etortzeak, neskak edo mutilak ziren begiratu gabe" (Tolosaldeko Ataria, 2020-02-14)