Entradillak zer dira?

Euskal Herriko entradillak oso genero musikal eta koreografiko lokalizatukoak dira, eta gaur egun Arrastaria haranera (Amurrio) mugatzen dira soilik, Urduñako Antiguako Ama Birjinaren aurrean egiten baitituzte. Maiatzaren 9ko tradizioa eta bailara berezi honetako biztanle sekularren botoa betzen dute; baina galdera da: zer dantza motaren aurrean gaude?

Arretaz begiratuz gero, ez dago parekorik gure esparru geografikoan. Bere testuingurua eta funtzionaltasuna ikusteko Gaztela luze eta zabaleko tradizio danzistikoari erreparatu behar diogu (Burgos, Leon, Palentzia, Valladolid, Segovia, Avila, etab.), non bi motibaziorekin erabili den: dantza prozesionaletan eta, noizean behin, gizonen eta emakumeen dantzetan. Prozesioetan, dantzari talde egituratuek irudi erlijiosoekin laguntzen zieten kalejira baten soinuei, eta beren dantzak aipatutako "entradillekin" hasten zituzten (batzuetan "dantza" edo "taranina" bezalako izen generikoak jasotzen ditu). Burgosko lurraldearen gertuko kasua da, Villafranca Montes de Oca edo Salas de Buredako dantzekin. Kasu horietan guztietan, figura erlijiosoari edo herriari zuzendutako "vivas"-ekin amaitzen da.

Bigarren erabilera, gaur egun hain ezaguna ez dena eta iraganean bereziki erabilia, "Baile de la Rueda" berezian sartzea izan da (biribilgunea, dantza korritua, erronda, etab.). "La Rueda" dantza mistoa da, non gizonak eta emakumeak bikoteka ibiltzen diren korrika handi batean (gure "ingurutxoekin" antzekotasunak ditu). Melodia batzuk kateatzen dira, eta modu berezian, kofradiako maiordomo, ezkontza, "cantamisa", bisita nabarmen eta abarren omenaldi gisa sartzen ziren, ondorengo "vivas" eta diru edo bestelako elementuen opariekin (puruak, elikagaiak...). Hau da, gaur egungo ohorezko aurresku moduko bat.