Zer izan gara eta zer izan nahi dugu, horra transmisioa

Gaiak ez dira eskas Euskal Herrian, Urruña lekuko: Santa Flora parkea, Conserver XXI enpresa edota Berttoli elkartea iraganean, hala Abiadura Handiko Trena (AHT), nola Euskara edo Gaztetxea gaur egun. Sujetak ere franko: jauntxo zakilak zein herritar porrokatuak.

Ttotte Mendigaine laboraria eta Sakelbero bankaria entzun genituen AHT karioaren karietara. Laborariak zirtzilak lagun zituen, bankariak jendarmeak. Jauntxoa Parisera fite joateko presaz, herritar xumea ama lurrari lotu beharrez. Entzun genituen halaber –euskara auzitan–, Finfin amiñi mentsa eta mademoiselle ukatzaile harroputza. Ibai Gorri eta Larregorri herritarrek elkarri mokoka jardun zuten ondoren. Euskara gibelera eramaten gaituen zozoen hizkuntza dela zioen frantximentak, gazteak irmo egin zion buru, kolonizatzaileari.

Mari Kutzu andereak istorio ilunak ekarri zituen plazara: Santa Flor bilakatutako Florenia eta Conserver XXI. Michelle Alliot-Marie ministroaren arima zitala sumatu genuen airean. Iraganeko eskrokeria edo iruzurren usainak ez dira plazatik uxatu oraindik ere. Herritar anonimoa ere mintzatu zen, bere izena azaltzeko beldur. Berttoli herriko elkartean izan ziren auziak ez dira kitatuak. Metrailetak ez ezik, misilak ere gordetzen omen zituzten bertan. Uxerak –estatuaren prokuradoreak edo fiskalak– ez ditu aise ixten iraganeko dosierrak. Egungo gazteriari mesfidantzaz so egiten diote jauntxoek zein agintariek. Espetxeak hustea eta Gaztetxea eraikitzea eskatu zituen Iluna gazteak.

Hiru gertaldi jokatu ziren, hainbat gai edo afera epaitu, eta hainbat aktore aritu. Batzuk hobeto bestetzuk baino euren rolean. Transmisioa landu beharrak ageri. Ikusleen artean zegoen Antton Luku antzerkigilearen eleok burura heldu zitzaizkidan: “Ene kezka transmisioa da, aktorea sortzaile bilakatzea”.

“Ezina ekinez egina” lemak uxatu zituen etsipen lipartxo horiek. Jujea, uxera eta abokatua deliberoa hartzera erretiratu ziren plazatik. Zirtzilen eta hedexurien –jendarmeen– arteko liskarrek bizkortu zituzten ikusleen arimak. Musikarien kantuek berriz, iragana eta geroa uztartu zituzten oraina goxatuz. Dantzariek zintzarriak inarrosi zituzten kabalkadaren erritmora. Bertsolariek gaiak eta hitzak lerroan eman zituzten berriz ere: “Esperantza” eta “jakintza” errimatu zituzten finitu aldera. Erabakitzea gure esku dagoela adierazi zuten. Eskubideak ez direla aldarrikapen soilak, eskubideak egunero ekinez gauzatzen direla ezinbestez.

Jujearen deliberoak ezagutu genituen azkenik: herri aldarrikapenen aldekoak, zentzukoak. Herritarrok eskubideok geure egiten ikasi behar dugu, ordea. Neroni azken epaia muturrekoa iruditu zitzaidan: jujeak uxera kalitzea agindu zuen. Justizia ez da jujeen esku soilik, ez jakintsuen ez mentsen esku ere.
                                            *   *   *
2014 Urruñako Kabalkada Zintzarrotsak:
Sortzaileak: Gerard Urrutia, Joseba Aurkenerena eta Zelin Duperou.
Non: Urruñako Pilota plazan;  (Lapurdi). Noiz: ekainaren 7an.
Datorren ekitaldia: 15ean, igandean, arratsaldeko 5etan.

Mahai erdian jujea, uxera eta abokatua alboan dituela. Musikariak eta kantariak hondoan.

2014ko Urruñako Kabalkada Zintzarrotsak. Hedexuriak eta zirtzilak izan ziren animatzaile bizkorrenak.