Ezpeize-Ündüreine, nola ere Ainharbe, Mitikile, Onizepe, Sarrikotape eta Ürrüstoi-Larrabile herrietako gazte andanak aurten egingo dituzten maskaraden kasuan, gainerat, Zuberoako euskal kulturaz berraxolatze baten ildotik datozela azpimarratzekoa da. Euskaltasunaren berpizte honen abiapuntu moduan, 2008an egin zen Xiberoko Jaunapastorala ikus daiteke. Izan ere, Jean-Louis Davant larrabiltar euskaltzainak idatzitako testu baten inguruan gauzatu zen egitasmoaren harira, dantzari talde bat eta kantari talde bat eratu ziren, arrakasta handia izan zuen pastoralaren ostean aurrera jarraitu dutenak. 2013an, berriz, euskal giroaren hazte horretan, Jaki Ezkonobiet idazle izan zuenAitzina mintza antzerkia ere aitzinurrats bat gehiago izan zen. Halaber, zehaztekoa da ere Ezpeize-Ündüreineko lagun andanak euskararen ikasteari ekin diola, azken urteetan.
Giro horretan sartzen da, beraz, aurtengo maskaraden antolaketa, horiek Zuberoako hamalau herritan —gehi Ezpeize-Ündüreine bera— ibiliko direlarik, urtarrilaren 22a eta apirilaren 30a bitartean. Herrialdean bertan egin ohi den txandaz gain, Gipuzkoako Aiztondo mankomunitatera ere joatekoak dira, maiatzaren 7an.
Maskaradakarien gaztetasunaz gain, ikusleak ohartuko dira aitzindariak deitutako dantzarietako pertsonaiak bikoitzean daudela, horrek berak dantza eskola baten bizitasuna nabarian jartzen duela. Beltzeriaren aldetik, Pirinioetan hartzen kopurua emendatzearen auziak Zuberoan piztu duen eztabaidari nolabait bromaz ihardukitzeko… hiru hartz dira kauteren jokoaren tarte batean agertuko! Buhameen taldean, berriz, mutil oso gazte batek ospe txarrekoa bilakatu egin den kalaxnikov gerra-arma bat dakar eskuan… zurezkoa, haatik! Buhameen jokoak Zuberoatik kanporako bidaietara daramatzala jakinez gero, hainbat gai jorratuko dituzte, hala nola Euskal Elkargo sortu berria, Calaiseko etorkinek jasandako egoera larria, Irak eta Siriarat jihadaren egitera joateak…
Kherestuetan, hiru neska
Biarneseraz hitz egiten duten kherestuak, berriz, hiru neska izango dira: bata, nagusia, eta beste biak, haren zerbitzukoak. Maskaraden ohiturak Auvernia eskualdeko jatorrizkotzat ematen dituen xorrotx zorroztarien karguan, berriz, mutil-neska bikote bat egongo da. Hain zuzen, kargu nagusiak eramango dituztenen izenak ematearren, jakitekoa da gizarte boteredun eta ordenatuaren irudiak diren jauna, anderea, laboraria eta laborarisa jokoetan aritzeko, bi mutil eta lau neska tartekatuko direla jelkaldietan: Stephanie Eliziri, Argitxu Kamus, Christelle Pucheu eta Denise Xala, eta Jerome Serbielle eta Sebastien Xala. Gizarte zokoratu eta mespretxatu baten lekuko diren beltzeriakoak aipatzearren, ordea, Iker Uthurralt izango da Kabana Handia, Allande Uthurralt Pitxu eta Ximun Dagerre buhame jauna.
Euren jokoaz gain, maskaradetako zati ezberdinen artean kantuzko loturak egiten dituzten xorrotxak izango dira, aldiz, Alain Merkapide eta Benedicte Kaillaba. Kherestuen jokoa egiten arituko dira, azkenik, Laida Kamus (nagusia), Cecile Gaxen eta Maritxu Aranthabe (zerbitzariak). Zehaztekoa da kherestuen jokoa goizean izango dela, barrikada hausteak izeneko dantza emanaldien ostean. Hortaz, guztiz komenigarria da maskaradak egingo diren herrira 10:00ak ingururako etortzea; agerraldi nagusia, berriz, 15:30 inguruan hasiko da.
